Hôm nay mình sẽ tiếp tục viết về UX, bắt đầu sẽ là những điều căn bản nhất rồi đâm sâu vào. Mặt dù công việc ở công ty không được tốt cho lắm, nhưng mình không quan tâm. Hôm nay là ngày của mình.
Vài năm gần đây, khái niệm User Experience được thảo luận khá rộn ràng trong lĩnh vực thiết kế, phần mềm. Vậy đó là gì vậy? Có liên quan gì đến giao diện (UI) không?
User Experience
User Experience (UX), hay còn gọi là Trãi nghiệm người dùng, là toàn bộ sự tương tác của người dùng với một sản phẩm, trong đó, điều quan trọng nhất là việc người dùng cảm thấy như thế nào về những tương tác đó.
WTF??? Sao khó hiểu quá vậy? Ok, tạm thời hãy bỏ qua bên những trang web, ứng dụng và đi uống cafe để xem UX trong thực tế là như thế nào.
Khi bạn vào một quán cafe, bạn sẽ nghe được mùi cafe phất phảng, người phục vụ mỉm cười với bạn, tiếp theo bạn sẽ đưa mắt nhìn xung quanh để xem không gian, cách trang trí, bàn ghế để chọn một vị trí. Người phục vụ tiến lại và hỏi bạn thích uống gì, bạn xem menu với danh sách đồ uống, bạn gọi một ly cafe sữa và thưởng thức với âm nhạc và những người bạn đi cùng với mình.
Những yếu tố của quán cafe như mùi hương, người phục vụ, trang trí, bàn ghế, menu, âm nhạc, vị cafe,… tương tác với bạn. Không những thế, những yếu tố này liên kết với nhau để tạo nên một thể thống nhất. Và nếu nó làm cho bạn cảm thấy thích thú, hài lòng và khiến bạn quay lại thì chắc hẵn bạn đã có một trãi nghiệm tốt với quán cafe.
Tương tự như vậy với những trang web và ứng dụng. Chúng ta hãy xem xét Tiki.vn, UX là những tương tác của bạn với những yếu tố của hệ thống như cách bố trí nội dung, cách giới thiệu sản phẩm, quy trình thanh toán, cách thanh toán (online hay trả tiền mặt), các chương trình khuyến mãi, email nhắc nhở khi có hàng, màu sắc, nút bấm,… Những yếu tốt này liên kết với nhau và tương tác với người sử dụng để mang lại một dịch vụ tốt cho Tiki.
UX là một khái niệm rộng, nó vượt xa hơn của khái niệm tính khá dụng (usablity), mặt dù usability được xem như là một yếu tố quan trọng nhất trong UX. Dưới đây, chúng ta sẽ khám phá những yếu tốt cốt lõi của UX.
Những yếu tốt cốt lõi của một UX tốt.
Để có được một trãi nghiệm tốt, yêu cầu tối thiểu là tính khả dụng (usability) tốt. Khi nói đến usability, chúng ta muốn nói đến việc sản phẩm gặp được nhu cầu và mục đích của người sử dụng, để từ đó, người dùng có thể hoàn thành phần việc của của họ một cách nhanh chóng và dễ dàng.
Điều thứ hai, sản phẩm phải được mong muốn và gây thích thú khi sử dụng. Đó là sự hài lòng về thẩm mỹ, việc loại bỏ những tương tác không cần thiết, nói bằng ngôn ngữ của người dùng, và trao cho người dùng quyền kiểm soát. Khi thiết kế sản phẩm, chúng ta không nên thiết kế theo hướng tốt cho hệ thống hay yêu cầu tối thiểu nguồn lực cho việc xây dựng. Thay vì đó, việc thiết kế nên được tối ưu hoá cho người dùng, đặt con người vào trung tâm của quy trình.
Điều tiếp theo, tất cả những tương tác mà người dùng thực hiện với sản phẩm (từ việc chọn lựa, mua, download, sử dụng, nâng cấp, và cuối cùng là gỡ bỏ) phải đồng nhất với nhau. Tương tác, thuật ngữ, giọng điệu và thương hiệu nên được liên kết một cách hài hoà và trơn tru xuyên xuốt quá trình sử dụng sản phẩm.
Cuối cùng, đây là cấp độ khó nhất để đạt được, để vươn tới một trãi nghiệm hảo hạng, đó là việc sản phẩm phải có những yếu tố làm ngạc nhiên người dùng một cách bất ngờ. Điều này có thể đạt được bằng việc đáp ứng một nhu cầu hay ước muốn mà họ không hề biết về điều đó (có một thư viện âm nhạc khổng lồ với kích cỡ chỉ bằng một lá bài), đạt được sự đồng cảm mới mà trước đó là điều không thể (cá nhân hoá việc gợi ý sách khi đang lướt web), hoặc chỉ đơn giản là làm gì đó vui vui (tặng điểm và huy hiệu trong một số dịp đặt biệt). Nhưng phần rắc rối nhất của cấp độ này là những yếu tố gây ngạc nhiên không phù hợp với người dùng hay trở nên buồn chán sau một thời gian sử dụng. Tuy nhiên, nếu làm được đều này, thì đây chính là nhãn vàng cho chất lượng của những dịch vụ tốt nhất.
Và khi bạn hỏi một UX Designer làm gì thì đây là câu anh ta có thể nói với bạn:
“Tôi sẽ tạo ra một ứng dụng thú vị, đồng nhất và cách tân nhưng sẽ không bao giờ thoả hiệp với mục đích cơ bản và quan trọng nhất của ứng dụng là sự tiện dụng.”
Đó là UX, nhưng cái này có liên quan gì đến giao diện người dùng (UI) không? Trong bài tiếp theo, mình sẽ làm rõ điều này.
Cảm ơn!
